|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| | [[Plik:Oolong tea leaf.jpg|thumb|220px|Herbata ulung]] | | [[Plik:Oolong tea leaf.jpg|thumb|220px|Herbata ulung]] |
| | + | |
| | '''Oolong''' (zwana też niebiesko-zielona, turkusowa, ulong, wulung, bohea, bohe, bou; {{chińskie|upr=乌龙|trad=烏龍|hp=wūlóng}} ) – rodzaj półfermentowanej [[herbata|herbaty]] z Chin (prowincje [[Fujian]] i [[Guangdong]]) oraz północnej i północno-wschodniej części [[Republika Chińska|Tajwanu]]. Znane są też ulungi z [[Indie|Indii]], [[Nepal]]u, [[Wietnam]]u i innych krajów. Nazywana jest herbatą niebieską, turkusową lub szmaragdową. | | '''Oolong''' (zwana też niebiesko-zielona, turkusowa, ulong, wulung, bohea, bohe, bou; {{chińskie|upr=乌龙|trad=烏龍|hp=wūlóng}} ) – rodzaj półfermentowanej [[herbata|herbaty]] z Chin (prowincje [[Fujian]] i [[Guangdong]]) oraz północnej i północno-wschodniej części [[Republika Chińska|Tajwanu]]. Znane są też ulungi z [[Indie|Indii]], [[Nepal]]u, [[Wietnam]]u i innych krajów. Nazywana jest herbatą niebieską, turkusową lub szmaragdową. |
| − |
| |
| − | Herbatę ulung można rozpoznać po barwie zaparzonego liścia – jego ciemniejsze brzegi, które uległy [[fermentacja|fermentacji]], przypominają liść czarnej herbaty, pozostała, znacznie jaśniejsza część liścia wygląda jak liść herbaty zielonej.
| |
| − |
| |
| − | Ulung charakteryzuje się dużą zawartością [[taniny]] i [[katechiny|katechin]] oraz niewielką ilością [[kofeina|kofeiny]].
| |
| − |
| |
| − | == Obróbka ulung ==
| |
| − | Herbata ulung zostaje poddana kilku procesom w celu uzyskania unikalnego aromatu i smaku. Obróbka typowej ulung odbywa się według następujących etapów:
| |
| − |
| |
| − | # ''Więdnięcie'' (萎凋; wěidiāo): na słońcu lub wietrze w celu częściowego usunięcia wilgoci.
| |
| − | # ''Chłodzenie'': ochłodzenie w zacienionym miejscu.
| |
| − | # ''Yaoqing'' (摇青; yáoqīng): lekkie podrzucanie listków, aby wykruszyć krawędzie w celu stworzenia większej powierzchni koniecznej do utleniania.
| |
| − | # ''Chłodzenie i Yaoqing'' powtarzanych jest wiele razy.
| |
| − | # ''Shaqing'' (杀青; shāqīng): Niniejsza procedura służy zatrzymaniu utleniania wysoką temperaturą. Najlepsze listki są zazwyczaj podpiekane w dużym garnku, obróbka na szeroką skalę odbywa się mechanicznie.
| |
| − | # ''Rouqing'' (揉青; róuqīng): Przed całkowitym odprowadzeniem wody, listki zwijane są na kształt nitek lub nadaje się im kształt bryłek.
| |
| − | # ''Prażenie'': Prażenie w niskiej temperaturze, aby osuszyć listki; ten etap można powtarzać zmieniając temperaturę w celu modyfikacji smaku.
| |
| − | # ''Ocena''
| |
| − | # ''Pakowanie''
| |
| − |
| |
| − | == Klasyfikacja i ocena ==
| |
| − | Znawcy klasyfikują herbatę pod względem jej aromatu (często kwiatowego czy owocowego), smaku i posmaku. Podczas gdy wiele rodzajów ulung można używać natychmiast po procesie obróbki, jakość niektórych wzrasta znacznie przez długie dojrzewanie podczas delikatnego prażenia na niewielkim płomieniu [[węgiel drzewny|węgla drzewnego]] (烘培, pinyin:hōngpeì, dosłownie: suche prażenie na ogniu). Przed prażeniem listki herbaty ulung są zwijane i lekko zgniatane, aby ich otwarte ścianki stymulowały aktywność enzymatyczną. Proces prażenia usuwa niepożądany zapach z herbaty i zmniejsza kwaśny i cierpki smak. Ponadto uważa się, że dzięki temu herbata ulung jest łagodniejsza dla żołądka.
| |
| − |
| |
| − | == Rodzaje herbat ulung ==
| |
| − | {{Dopracować|sekcja|format=2015-07}}
| |
| − | === Prowincja Fújiàn ===
| |
| − | === Wǔyí (武夷岩茶 Wǔyí yán chá) ===
| |
| − | [[Plik:HGY Oolong tea leaf close.jpg|thumb|Liście herbaty Wuyi Huang Guan Yin]]
| |
| − | [[Plik:Qi Lan Oolong tea leaf.jpg|thumb|Liście herbaty Wuyi Qi Lan]]
| |
| − | Produkowane są tu najpopularniejsze i najdroższe z herbat ulung, lecz produkcja w dalszym ciągu uznawana jest za organiczną. Jedne z najbardziej znanych herbat Wǔyí to:
| |
| − | ; ''Dà Hóng Páo'' (大红袍): po chińsku ''Duża Czerwona Szata'', wysoce ceniona oraz ''Si Da Ming Cong'' (四大名樅, dosłownie: Cztery Duże Krzewy). Jest to również jedna z dwóch herbat ulung, wprowadzających ten rodzaj na listę najsłynniejszych chińskich herbat.
| |
| − | ; ''Shuǐ Jīn Guī'' (水金亀): po chińsku Złoty Żółw Wodny, herbata rodzaju Si Da Ming Cong.
| |
| − | ; ''Tiě Luó Hàn'' (鉄羅漢): po chińsku ''Żelazny [[Arahant|Mnich]]'', herbata rodzaju Si Da Ming Cong
| |
| − | ; ''Bái Jī Guān'' (白鸡冠): po chińsku ''Biały Koguci Grzebień'', herbata rodzaju Si Da Ming Cong, delikatna o jasnych, żółtawych listkach.
| |
| − | ; ''Ròu Guì'' (肉桂): po chińsku ''Cynamon'', ciemna herbata o pikantnym aromacie.
| |
| − | ; ''Shuǐ Xiān'' (水仙): po chińsku ''Wodny Chochlik'', herbata bardzo ciemna, często uprawiana w innych regionach.
| |
| − |
| |
| − | === Ānxī (安溪) ===
| |
| − | [[Plik:Tieguanyin.jpg|thumb|Tiě Guān Yīn]]
| |
| − | ; ''Tiě Guān Yīn'' lub ''Ti Kuan Yin'' (chiń. upr.: 铁观音): po chińsku ''Żelazna [[Guanyin|Bogini Miłosierdzia]]'', jest to herbata z okręgu [[Anxi]] na południu prowincji [[Fujian]], bardzo znana, zaliczana jest do słynnych chińskich herbat.
| |
| − |
| |
| − | === Prowincja Guangdong (chiń. upr.: 广东省) ===
| |
| − | ; ''Dān Cōng'' (单丛) : Rodzina ulung w kształcie pasków z prowincji Guangdong. Herbaciany [[sobowtór]], Doppelganger, znany z "umiejętności" imitowania smaków i zapachów różnych kwiatów i owoców takich jak kwiat pomarańczy, orchideę, grejpfruta, migdałowca, kwiat imbiru, itd.
| |
| − |
| |
| − | Jak wskazuje nazwa, herbaty Dancong ("pojedynczy krzew") są klonalne lub jednokrzewowe.
| |
| − |
| |
| − | === Tajwan ===
| |
| − | Uprawa herbaty na [[Tajwan (wyspa)|Tajwanie]] rozpoczęła się w połowie XIX wieku. Od tamtej pory wiele herbat uprawianych w prowincji Fujian rośnie również na Tajwanie <!--<ref name=GCL/>-->. Od lat 70. przemysł herbaciany na Tajwanie szybko się rozwinął wraz innymi gałęziami tajwańskiej gospodarki. Ze względu na duży krajowy popyt i zakorzenioną kulturę picia herbaty, większość uprawianych tam herbat spożywana jest przez samych Tajwańczyków.
| |
| − |
| |
| − | Ze względu na dużą zmienność klimatyczną wyspy, jakość herbaty między poszczególnymi okresami upraw może znacznie się różnić.
| |
| − | Pomimo tego, że wyspa jest niewielka, z punktu widzenia geograficznego jest bardzo różnorodna: wysokie strome góry graniczą z nizinnymi wybrzeżami. Dlatego też dzięki różnicom pogody, temperatur, położenia i gleby wygląd, aromat i smak herbaty uprawianej na obszarach górskich na dużych wysokościach stał się niepowtarzalny. <!--<ref name=GCL/>-->
| |
| − |
| |
| − | ; Dòng Dǐng ([[wiktionary:凍|凍]][[wiktionary:頂|頂]])
| |
| − | ; Dong Fang Mei Ren ([[wiktionary:東|東]][[wiktionary:方|方]][[wiktionary:美|美]][[wiktionary:人|人]][[wiktionary:茶|茶]])
| |
| − | ; Alishan ([[wiktionary:阿|阿]][[wiktionary:里|里]][[wiktionary:山|山]][[wiktionary:茶|茶]])
| |
| − | ; Lishan
| |
| − | ; Pouchong (包種茶)
| |
| − |
| |
| − | == Parzenie ==
| |
| − | [[Plik:Small pot of oolong tea.jpg|thumb|Parząca się herbata ulung]]
| |
| − | Herbatę ulung parzy się w ilościach ok. 8–10 gramów na 120 mililitrów. W Chinach najczęściej do parzenia tej herbaty wykorzystuje się naczynie gaiwan, lub czajniczki yixing.
| |
| − | Temperatura wody w przypadku zielonych ulungów powinna mieć ok. 95 °C, w przypadku tych o wysokim stopniu utlenienia i długo prażonych ok. 98 °C.
| |
| − | Herbatę napierw płuczemy, zwłaszcza gdy nie mamy pewności, czy liście nie były opryskiwane pestycydami lub nie zawierają pyłów. Pozwala to również „obudzić” liście, szczególnie w przypadku ulungów długo prażonych.
| |
| − |
| |
| − | W zależoności od rodzaju ulunga określamy czas parzenia.
| |
| − | Ulungi zielone, o niskim stopniu oksydacji, nieprażone (m.in. z Anxi i tajwańskie), za pierwszym razem parzy się długo (około 1–1,5 minuty). Pozwala to mocno zrolowanym liściom w pełni się rozwinąć. Kolejne parzenia są krótkie (20–30 sekund) i stopniowo się je wydłuża (o 10 sekund, później coraz dłużej).
| |
| − | W przypadku ulungów, które są mocno utlenione i prażone, parzenia od samego początku są bardzo krótkie. Trwają od kilku-kilkunastu sekund i są stopniowo wydłużane.
| |
| − |
| |
| − | Najlepsze ulungi o liściach wysokiej jakości można parzyć wielokrotnie, do kilkunastu (nawet powyżej dwudziestu) razy.
| |
| − |
| |
| − | Najpopularniejszą metodą wykorzystywaną w herbaciarniach, sklepach z herbatam i w domach jest [[gongfu cha]] (chi. upr.: 工夫茶). Oprócz czajniczków yixing lub [[gaiwan]]ów wykorzystywane są specjalne utensylia (cha dao; chiń. upr.: 茶道), specjalny stół, który odprowadza wodę (cha pan; chiń. upr.: 茶盘), czarki (bardzo często wraz z wenxiangbei; chiń. upr.: 闻香杯), sitko (cha luo; chiń. upr.: 茶漏) i inne. Parzenia są krótkie, które za każdym razem stopniowo się wydłuża.
| |
| − |
| |
| − | {{przypisy}}
| |
| − |
| |
| − | == Linki zewnętrzne ==
| |
| − | * [http://morzeherbaty.pl/2010/05/tie-guanyin-czyli-zelazna-bodhisattwa-milosierdzia/ O herbacie oolong i Tie Guanyin, czyli Żelaznej Bodhisattwie Miłosierdzia]
| |
| − | * [http://www.herbatyszlachetne.pl/pl/herbat-oolong.html Herbata oolong]
| |
| | | | |
| | [[Kategoria:Herbaty]] | | [[Kategoria:Herbaty]] |
| − | [[Kategoria:Kuchnia chińska]]
| |
| | | | |
| − | de:Oolong | + | [[de:Oolong]] |
| | + | [[en:Oolong]] |
| | + | [[es:Oolong]] |
